İsviçreli fotoğrafçı Romain Mader’in Paul Huf Ödülü’nü kazanani Mörel Books etiketiyle yayınlanan fotoğraf kitabı Ekaterina, seks turizmi için Ukrayna’ya giden ve sonunda kendine bir eş bulan bir gencin kurmaca öyküsü üzerinden toplumsal cinsiyet, yalnızlık, kadın bedeni ve estetik normları gibi konulara naif ve ironik olmayı beceren bir tonla dokunuyor.

Mader’in kendisini öykünün kahramanı olarak kullandığı hikâyeye, “The Fifth Element filmindeki güzel kızıl Milla Jojovitch’in doğduğu ülke” olarak tanımladığı Ukrayna seyahatinde karşılaştığı, adeta bu tanımın hakkını veren bir betimlemeyle çekilen belgesel niteliğindeki fotoğraflar eşlik ediyor. Fotoğrafçının aynı zamanda kendi kahramanı ve öznesi olduğu, aslında tamamen kurmaca öyküyle beraber gerçekliklerinden ödün vermek zorunda bırakılan fotoğraflar, Mader tarafından atfedilen “belgesel” nitelikleri nedeniyle de okuyucunun kafasını karıştırarak, gerçeklikle kurgu arasındaki çizgiyi bulandırıyor. Belki tam da bu nedenden ötürü, Ekaterina kitabından fotoğraflar geçtiğimiz sene bu günlerde Performing For The Camera (Kamera İçin Performans Vermek) isimli sergi için prestijli Tate Modern’in duvarlarında yerlerini aldılar.

Ülkenin (ve dünyanın) her yerinde boy boy karşımıza çıkan kadın bedeninin nesnelleştirildiği billboard reklamlar, striptiz kulüpleri, hostesler, kostümler ve gülümsemeleri yüzlerinde donmuş poz veren “güzel” kadınların kareleri arasında gezinirken, Mader’in fotoğraflarında kendisi dışında erkeklere neredeyse hiç yer olmadığını farkediyoruz. Ancak “erkek bakışı” kitabın içinde hem fotoğraflarda hem de hikâyede otoriter bir hayalet gibi geziniyor. Mader de aslında bu hayaletle, kameranın arkasından önüne geçip, onun cisimleşmiş haline dönüşerek dalga geçiyor. Model ve baş kahraman olarak neden kendisini kullandığı sorulduğunda ise Mader, “Başka insalarla dalga geçmek çok kolay. Onun yerine kendim poz vermek ve ana karakter olmak daha iyi, çünkü bu çekilde ironik ve korunmasız bir sonuç ortaya çıkıyor” şeklinde izahat veriyor.

Kitaba ismini veren Ekaterina, Romain Mader’in öyküsünde Ukrayna’ya ilk ziyaretinde tanıştığı ve daha sonra unutamayıp onu bulmak için geri döndüğü genç kadının ismi. Kökeni Rusça’nın Katherine’i olan Yekaterina’dan geliyor ve ismin “Slav kökenli, büyük göğüslü, nemfomanyak seks işçisi” gibi bir argo kullanımı olduğu da rivayet ediliyor. Ancak Mader’in, Ekaterina’nın yaşadığı, “Дреамтовн” isimli hayali kasabaya varışı ve sadece kadınların yaşadığı, iyi bir eş olmaya ve güzel fiziklerini nasıl koruyabileceklerine dair eğitim aldıkları ve sadece evlenerek terk edebildikleri bu kasabadaki tüm kadınların Ekaterina ismine sahip olduğunu öğrenmesiyle, kitap tüm ironisini ortaya döküyor ve okuyucuya nihayetinde hiciv dozu yüksek bir kurgu öykü okuduğunu hatırlatıyor.

Ekaterina bizi kimi terkedilmiş gibi duran şehirler ve kasabalar arasından geçirerek seks turizminin, “kupa eşlerin”, baskıcı toplumsal cinsiyet rollerinin ve erkek egemen estetiğin her dönem geçer akçe olduğu medya ve reklam dünyasının hakimiyetine tanık olmaya davet ediyor. Üstelik tüm bunları, naif ve gamsız, hem mizahi hem de ciddi bir anlatımın hakim olduğu görsel ve metinsel bir dille kotarıyor.

Mörel Books

Ekaterina kitabının yayımcılığını üstlenen İngiliz yayınevi Mörel Books, özellikle sanatçılara kitap projelerinde tanıdığı özgürlük ile tanınıyor. Yayınladıkları kitaplarda sanatçıdan ayrı bir grafik tasarımcı ile çalışmayan Mörel Books etiketiyle piyasaya çıkan kitapların konu ve estetik çeşitliliği de bu özelliği kanıtlar nitelikte. Yayınevinin kurucusu Aron Mörel, Mörel Books için ilhamı 2008’de keşfettiği fanzin fotoğrafçılığının yükselişi ve bu tarz kitapların satıldığı daha butik kitapevlerinin çoğalması ile edinmiş. Kuruluşundan bu yana özellikle fotoğraf kitabı formatına yoğunlaşan yayınevinin bazı kitapların oluşumu için sanatçıyla beraber belirledikleri zaman kısıtlamaları ile hareket etmek, örneğin bir kitabı 48 saat içerisinde hazırlamak veya olmuyorsa o projeyi bırakmak gibi deneysel yöntemleri de bulunuyor.

*15 Nisan'a kadar Mörel Books internet sitesinden "BANT30" koduyla sipariş verenler kitapları %30 indirimle edinebiliyor.