Bambaşka bir savaş haberciliği: Joe Sacco

Bu yazıyı paylaş
İçerik

Bambaşka bir savaş haberciliği: Joe Sacco

Röp: Cem Kayıran
ÖNCEKİ Run İstanbul'un 5N1K'sı ve daha fazlası... SONRAKİ Genişleyen Zamanlarda Yerel Paralar

Malta asıllı Amerikalı Joe Sacco, gazetecilik ve savaş muhabirliğine geçtiğimiz yirmi yıl içerisinde yepyeni ve ilgi çekici bir açıdan yaklaşmayı başardı. Sacco, kan donduran savaş görüntü ve hikâyelerini kendi çizimleriyle bir araya getirerek insanlara sunuyor.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Irak, Filistin, Bosna ve daha birçok yerde yaşananları, sadece çizgi roman sevdiği için Sacco'nun kitaplarına denk gelerek öğrenen binlerce insan var. Sacco'nun şimdiye kadar yayınladığı Palestine, The Fixer: A Story From Sarajevo ve Notes From A Defeatist gibi çizgi romanları ona birçok ödül kazandırdığı gibi gazetecilik anlayışına da yepyeni bir soluk getirdi. Her ne kadar günümüz teknolojisiyle dünyanın herhangi bir yerinde olanlar çok kısa süre içerisinde gözümüzün önüne geliyor olsa da Sacco'nun doğru kişilerle yaptığı röportajlardan yola çıkarak hazırladığı çizgi romanları, birçok kişinin kolaylıkla yakalayamayacağı detayları kusursuz bir gerçeklikle sunuyor.


Joe Sacco bu senenin başlarında kendi işlerinden bir derleme kitap olan Journalism'i yayınladı. Journalism'in içeriği bugüne kadar alışık olduğumuz Sacco kitaplarından farklı. Kitap, Sacco'nun kısa formatta hazırladığı çizgi hikâyeleri kapsıyor. Hem çizer hem gazeteci sıfatlarını bir araya getirdiği kendine has formatın politik habercilikte ne kadar etkili olabileceğini gözler önüne seren bu derlemede yer alan hikâyelerin çoğu Sacco'nun dergiler ve gazeteler için hazırladığı işler.

Sacco'nun çizgi hikâyelerinde röportaj yaptığı kişileri, bahsi geçen coğrafyaları, savaş alanlarını tüm gerçekliğiyle görebildiğimiz gibi Joe Sacco'nun kendisini de yer yer görebiliyoruz, ama bir farklılıkla! Joe Sacco, tüm çizimlerinde hikâyeyi eksiksiz ve gerçeğe en uygun biçimde aktarırken kendisini çizdiği kısımlara küçük bir “imza” koymayı da ihmal etmiyor. Sacco'nun bu imzası, kendine ait gözlüğün camlarını bembeyaz yapması. Hikâyelerinde kendisine de bizzat yer veriyor olması, okuduğumuz şeyin samimiyetini ve etkileyiciliğini arttırıyor şüphesiz.

Journalism'de Sacco, okuyucularını yakın geçmişten dünyanın çeşitli noktalarına götürüyor. Örneğin Gazze'de en ateşli savaş alanlarını Sacco'nun gözünden görüyoruz. Malta'ya sığınan Afrikalı göçmenlerle yaptığı röportajlar ve Hollanda'daki Den Haag şehrinde yargılanan savaş suçlular da yine kitapta karşımıza çıkıyor. Belki de Journalism'in en heyecanlı kısımları da önceden yayınlanmamış olan, Sacco'nun Irak'a giden Amerikan askerlerini hikâyeleştirdiği ve bu savaşın kendi içindeki mantıksızlığını gözler önüne serdiği kısımlar.

Şu sıralar birçok farklı proje üzerine aynı anda çalışan Joe Sacco'ya son kitabı Journalism'den yola çıkarak merak ettiğimiz birkaç şeyi sorduk.


Son kitabınız Journalism, dergiler için yaptığınız daha kısa formattaki işler. Bu ismin arkasında bir metafor varmış gibi hissediyorum. Bu ismin okuyucularınızın aklında ne gibi bir izlenim uyandırdığını düşünüyorsunuz?
Kitabın isminin bir tür provokasyon olması gibi bir niyetim yoktu, ama son 20 yılda yaptığım işe uygun bir şey olmasını istedim. Ayrıca gazeteciliğin ne olduğuyla ilgili görüşümü de açıklamak istedim, özellikle nesnellik ve öznellik açılarından. Ve bu basit kitap ismi Journalism de buna dikkat çekmenin yollarından biriydi.

Image


Image
Image

Röportaj yaptığınız insanlar sonradan bir çizgi roman karakteri olacaklarından haberdar oluyorlar mı? Bu detayın sizin sorularınıza ya da konuya olan yaklaşımınıza bir etkisi oluyor mu?
Bu işi yapmaya başladığım zamanlarda, insanlara çizgi romanlar üzerine çalıştığımı söylemeye çekiniyordum. Sanırım o zamanlar kendimi iyi tanımlayacak bir özgüvene sahip değildim ve tam olarak ne yaptığımdan da emin değildim. Bu yüzden insanlara bir tür gazetecilik projesi üzerine çalıştığımı söyledim, ki bu da yaptığım şey için yeterince adil bir tanımlamaydı. Şimdi bazı şeyler değişti. İnsanlarla röportaj yaparken onlara işimin çizgi roman formatında olacağını söylüyor ve bir kitabımı gösteriyorum, böylece onlar da konuya nasıl yaklaştığımı anlayabiliyor. Aslında bu bir tür avantaja dönüştü. Örneğin Gazze'de, İngilizce anlamayan birine eski kitaplarımdan birini gösterdiğim zaman en azından çizimleri görüp, oradaki gerçekliği hissedebiliyordu. Şu âna kadar kimse gösterdiğim şeylere olumsuz bir tepki vermedi. Her neyse, röportaj yaptığım kişi ne yaptığımı biliyorsa, neden bu kadar çok “görsel” soru (bir çok şeyin nasıl gözüktüğü hakkında) sorduğumu da anlıyor. Yani sorunun ikinci kısmına cevap olarak, kesinlikle görsel bilgiler sağlamama yardım edecek sorular sormam gerekiyor. Sonradan bu insanların anlattığı sahneleri çizmek zorunda kalacağımın her zaman farkında oluyorum.

Image


Image

Bir gazeteci/karikatürist olarak ilginç bir haberle karşılaştığın zaman ilk olarak nelere dikkat ediyorsun? Politik çizgi romanların öncülerinden biri olarak, Joe Sacco'nun zihni dünyadan haberlere nasıl tepki veriyor?
Haberlerde çok farklı konuları takip ediyorum ve büyük kısmı da benim için ilgi çekici oluyor. Tepki verdiklerim genellikle beni içeride biryerlerden vuran birşeylerle ilgili olanlar oluyor. Çizgi romanlar uzun zaman alıyor. Bu yüzden bir kitap üzerine çalışıyorsam, seçtiğim konu beni sadece o an harekete geçmek zorunda bırakmamalı; beni ilerleyen zamanlarda da harekete geçirebilecek kadar sert bir şekilde vurmalı. Başka bir deyişle, bundan yıllar sonra da beni ilgilendirebilecek olan konuları seçmeliyim. Dünyada ilgi gösterilmesi gereken çok fazla şey var ama ben hepsine ulaşamam ve dürüst olmak gerekirse şu an çatışma gazeteciliği yapmaktan biraz uzaklaşmak istediğim bir noktaya geldim. Kendi şartları göz önünde bulundurulunca tüm çatışmalar kendine özgü gözüküyor ama bir gazeteci olarak, insanî olarak hepsi aynı gözükmeye başlıyor.


 

ÖNCEKİ Run İstanbul'un 5N1K'sı ve daha fazlası... SONRAKİ Genişleyen Zamanlarda Yerel Paralar
Bu yazıyı paylaş